Quy luật QHSX phù hợp với trình độ phát triển của LLSX

Quy luật QHSX phù hợp với trình độ phát triển của LLSX

LLSX và QHSX là hai mặt của một phương thức sản xuất có tác động biện chứng, trong đó LLSX quyết định QHSX, QHSX tác động trở lại to lớn đối với LLSX. Nếu QHSX phù hợp với trình độ của LLSX thì thúc đẩy LLSX phát triển, ngược lại, nếu không phù hợp sẽ kìm hãm sự phát triển của LLSX. Đây là quy luật cơ bản nhất của sự vận động và phát triển xã hội loài người.

* Vai trò quyết định của LLSX đối với QHSX

Sự vận động và phát triển của phương thức sản xuất bắt đầu từ sự biến đổi của LLSX. LLSX là nội dung, còn QHSX là hình thức của phương thức sản xuất, nội dung quyết định hình thức vì vậy LLSX quyết định quan hệ sản xuất.

LLSX là yếu tố động nhất và cách mạng nhất, còn QHSX là yếu tố tương đối ổn định, có khuynh hướng lạc hậu hơn so với sự phát triển của LLSX. Do vậy, sự thay đổi của LLSX thường xảy ra trước và kéo theo sự thay đổi của QHSX cho phù hợp với trình độ phát triển của nó.

LLSX nào thì QHSX ấy. QHSX phù hợp với trình độ phát triển của LLSX. LLSX biến đổi thì QHSX cũng biến đổi theo. LLSX vận động, phát triển không ngừng sẽ mâu thuẫn với tính “đứng im” tương đối của QHSX.

QHSX từ chỗ là “hình thức phù hợp”, “tạo địa bàn” phát triển của lực lượng sản xuất trở thành “xiềng xích” kìm hãm sự phát triển của LLSX. Đòi hỏi tất yếu của nền sản xuất là phải xóa bỏ QHSX cũ, thiết lập QHSX mới phù hợp với trình độ của LLSX đã phát triển. LLSX quyết định sự ra đời của một kiểu QHSX mới trong lịch sử, quyết định nội dung và tính chất của QHSX.

* Sự tác động trở lại của QHSX đối với LLSX

QHSX là hình thức xã hội của LLSX, quy định mục đích sản xuất, tác động đến thái độ người lao động, đến tổ chức phân công lao động xã hội, v.v., có tính độc lập tương đối nên nó tác động đến sự phát triển của LLSX.

Nếu QHSX phù hợp với trình độ phát triển của LLSX thì nó sẽ thúc đẩy LLSX phát triển. Sự phù hợp của QHSX với LLSX là trạng thái trong đó QHSX là “hình thức phát triển” của LLSX và “tạo địa bàn đầy đủ” cho LLSX phát triển.

Ngược lại, nếu QHSX không phù hợp với trình độ phát triển của LLSX thì nó sẽ kìm hãm sự phát triển của LLSX. QHSX lỗi thời, lạc hậu hay phát triển trước LLSX đều là không phù hợp. Việc giải quyết mâu thuẫn giữa LLSX và QHSX phải thông qua nhận thức và cải tạo xã hội của con người, trong xã hội có giai cấp thì phải thông qua đấu tranh giai cấp và cách mạng xã hội.

* Ý nghĩa trong đời sống xã hội

Muốn phát triển kinh tế phải bắt đầu từ phát triển LLSX, trước hết là phát triển lực lượng lao động và công cụ lao động. Muốn xóa bỏ một QHSX cũ, thiết lập một QHSX mới phải căn cứ từ trình độ phát triển của LLSX. Việc xóa bỏ một QHSX không được tùy tiện, chủ quan, duy tâm, duy ý chí mà phải từ tính tất yếu kinh tế, yêu cầu khách quan của quy luật kinh tế.

Nhận thức đúng đắn quy luật QHSX phù hợp với trình độ phát triển của LLSX có ý nghĩa rất quan trọng trong quán triệt, vận dụng quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng, là cơ sở khoa học để nhận thức sâu sắc sự đổi mới tư duy kinh tế của Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay.

-----

Nguồn: Mai K Đa, Bùi Quang Hưng (2023), Triết học Mác – Lênin: một tóm tắt rất ngắn gọn. Tài liệu hỗ trợ học tập - Lưu hành nội bộ. Url: http://www.elibrary.vn/p/triet-hoc-mac-lenin-tom-tat.html

e-LECTURER.vn

Blog chia sẻ tài liệu hữu ích cho giảng viên, sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh!